Wie of wat wordt er getroffen bij welke waterdieptes?

Nu ook de vitale partners en eventueel bedrijven met milieugevaarlijke stoffen in het projectteam vertegenwoordigd zijn, kunnen zij samen met de veiligheidsregio’s en de waterbeheerders aan de slag met de volgende vraag. Hierbij bepalen zij welke personen, dieren, zeer kwetsbare objecten, vitale infrastructuur, vitale objecten en bedrijven en buisleidingen met gevaarlijke stoffen er in het gebied getroffen worden door directe effecten van de ernstige wateroverlast of overstroming (voor definities van deze begrippen zie de begrippen lijst). De volgende vragen kunnen bij het uitvoeren van de inventarisatie in het multidisciplinaire projectteam aan de orde komen.

Voor stroomsnelheden wordt er wel een algemene vuistregel gehanteerd, dat er voorbij 200 meter na de bres geen stroomsnelheden meer optreden met een verwoestende kracht. Als hulpmiddel voor het voeren van de gesprekken is hiervoor in de handreiking een vragenlijst ‘Probleeminventarisatie’ voor de verschillende beheerders opgenomen. Let wel, het is hier uitdrukkelijk niet de bedoeling dat de veiligheidsregio de verantwoordelijkheid van deze beheerders overneemt. De veiligheidsregio fungeert als signaalgever, zodat de beheerders van deze objecten zelf hun verantwoordelijkheid kunnen nemen (bijvoorbeeld door het waterscenario op te nemen in hun eigen noodplannen of juist preventieve maatregelen te nemen).

Activiteiten

Voor de inventarisatie van personen is een belangrijke rol weggelegd voor de gemeenten. In de gemeentelijke administratie (basisregistratie personen oftewel BRP) houdt de gemeente gegevens over haar inwoners bij. Deze gegevens zijn voor een deel overgenomen in de Provinciale Risicokaart (o.a. gegevens over bevolkingsdichtheid). Het gaat er bij deze inventarisatie om een algemeen beeld te krijgen van het aantal aanwezigen in logische deelgebieden binnen de verschillende ‘waterdieptegebieden’. De schaalgrootte is daarbij afhankelijk van de grootte van het ‘waterdieptegebied’. Bij de kustscenario’s zal een inventarisatie op gemeenteniveau voldoende zijn, terwijl bij bepaalde rivierscenario’s een inventarisatie op wijk of stadsdeelniveau zinvol kan zijn.

Informatie over dieren die op bedrijfsmatige schaal gehouden worden zijn te verkrijgen via de Land- en tuinbouworganisatie (LTO) of de regionale afdelingen daarvan. Ook hier geldt dat de schaalgrootte van de uit te voeren inventarisatie afgestemd dient te worden op de grootte van het geprojecteerde ‘waterdieptegebied’.

Informatie over verschillende typen kwetsbare objecten is beschikbaar op de provinciale risicokaart. Deze informatie is afkomstig uit het Informatie Systeem Overige Ramptypen (ISOR, bronhouders zijn gemeenten), en uit de zogenaamde ‘witte kaart’ (gebaseerd op GHOR4all). Deze informatie kan door de veiligheidsregio’s geraadpleegd worden via de kaartlagen in GEO4OOV. Deze kaartlagen zijn ook gekoppeld aan het Landelijk Crisis Management Systeem (LCMS). Voor de impactanalyse is het van belang overzicht te houden over de grote hoeveelheid beschikbare data over kwetsbare objecten. Daarom wordt geadviseerd de inventarisatie te beperken tot de zogenaamde ‘zeer kwetsbare objecten’.

Onder zeer kwetsbare objecten wordt in deze handreiking verstaan:

Voor de definitie van zeer kwetsbare objecten is in de basis aangesloten bij de definitie van zeer kwetsbare gebouwen uit het Besluit kwaliteitseisen leefomgeving (BKL, consultatieversie dd 1 juli 2016). In het BKL (bijlage VI behorende bij artikel 5.3, tweede lid) worden onder zeer kwetsbare gebouwen ook nog gebouwen met een onderwijsfunctie voor basisschoolonderwijs, gebouwen voor onderwijs aan minderjarigen met een lichamelijke of geestelijke beperking en gebouwen met een bijeenkomstfunctie voor kinderopvang genoemd. Deze categorieën vallen buiten de definitie van zeer kwetsbare objecten in deze handreiking. In deze handreiking is ervoor gekozen alleen die objecten te beschouwen waar mensen ook ’s nachts verblijven. Indien deze objecten getroffen worden, heeft dat namelijk direct gevolgen voor de veiligheid van de verblijfplaats van deze mensen en daarmee samenhangend voor de noodzaak tot evacueren. Kennis over deze objecten is aanwezig bij zowel gemeenten, de brandweer als de GHOR in de veiligheidsregio. Als hulpmiddel voor de inventarisatie van de zeer kwetsbare objecten is in bijlage 3 van de handreiking een lijst met voorbeelden van zeer kwetsbare objecten opgenomen.

Voor cultureel erfgoed is aangesloten bij de definitie die wordt gehanteerd door de Rijksdienst cultureel erfgoed. Als hulpmiddel voor de inventarisatie is in bijlage 3 van de handreiking een lijst opgenomen met voorbeelden van cultureel erfgoed. Daarbij is het cultureel erfgoed op volgorde van prioriteit gerangschikt met de belangrijkste objecten bovenaan. Opgemerkt moet worden dat deze rangschikking in bepaalde gevallen arbitrair kan zijn. De selectie van het te inventariseren cultureel erfgoed zal dan ook altijd in goed overleg met de gemeente, de provincie en op rijksniveau met de Rijksdienst voor het cultureel erfgoed moeten plaatsvinden.

De informatie die nodig is voor de inventarisatie van de vitale infrastructuur en vitale objecten zal aangeleverd moeten worden door de vitale partners zelf. Als hulpmiddel daarvoor is in bijlage 3 van de handreiking een lijst opgenomen met voorbeelden van vitale infrastructuur en vitale objecten. Omwille van de overzichtelijkheid is het is belangrijk hierbij niet te gedetailleerd te inventariseren. Het gaat met name om vitale objecten die bij uitval problemen veroorzaken in een groot gebied dan wel bij zeer kwetsbare objecten.

De aanwezigheid van bedrijven en de ligging van buisleidingen met gevaarlijke stoffen is bekend bij de milieuafdelingen van gemeenten en provincies en de Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD’s). Als hulpmiddel daarvoor is in bijlage 3 van de handreiking een lijst opgenomen met voorbeelden van bedrijven met gevaarlijke stoffen. De ligging van bedrijven en buisleidingen met gevaarlijke stoffen is opgenomen in de Provinciale Risicokaart. Bij het bevoegd gezag (gemeente of provincie en eventueel RUD’s) is meer detailinformatie bekend over de aanwezigheid en opslagwijze van gevaarlijke stoffen. Gemeenten, provincies en RUD’s kunnen nadere duiding geven aan de informatie die is opgenomen in de Provinciale Risicokaart. Het is daarom belangrijk dat zij betrokken worden bij de inventarisatie van bedrijven en buisleidingen met gevaarlijke stoffen.

Nu geïnventariseerd is wie/wat in het gebied bij welke waterdieptes getroffen wordt, is het zaak om een nadere analyse uit te voeren over de verkregen data. Niet alle getroffen zaken zijn immers even belangrijk. Deze analyse wordt uitgevoerd door het gehele projectteam, waarbij zij hun eigen expertise inbrengen. Op basis van deze analyse wordt bepaald welke infrastructuur/objecten in de impactanalyse meegenomen worden. Als hulpmiddel hiervoor is in bijlage 4 van de handreiking een overzicht met prioriteringscriteria opgenomen voor kwetsbaar, vitaal en milieu.

Resultaat

Na het beantwoorden van vraag 3 heeft het projectteam verschillende kaartlagen tot haar beschikking:

Daarnaast heeft het projectteam een overzicht van beheerders van zeer kwetsbare objecten, vitale infrastructuur, vitale objecten, bedrijven en buisleidingen met gevaarlijke stoffen in het effectgebied die door het projectteam benaderd moeten worden om nadere informatie te achterhalen over de impact van de verschillende waterdieptes voor deze objecten/infrastructuur.

In tabel 3 zijn de activiteiten die uitgevoerd moeten worden voor de beantwoording van de derde vraag nog eens overzichtelijk weergegeven. Ook is weergegeven wie welke activiteit uitvoert en is per activiteit een link opgenomen naar de hulpmiddelen die daarvoor in de handreiking beschikbaar zijn. In de meest rechter kolom van de tabel is steeds het resultaat van deze activiteit vermeld.

Tabel 3. Uit te voeren activiteiten voor de beantwoording van vraag 3.
Activiteit Uitvoerder Hulpmiddel Resultaat
Inventarisatie personen en dieren VR (s), gemeenten en LTO Provinciale risicokaart<
BRP
LTO		 Kaart personen en dieren in effectgebied
Inventarisatie zeer kwetsbare objecten VR(s), GHOR(s) en gemeenten Inventarisatielijst kwetsbaar, vitaal en milieu

Witte kaart

Provinciale risicokaart

Veilig Erfgoed		 Kaart zeer kwetsbare objecten in effectgebied
Inventarisatie vitale infrastructuur en vitale objecten VR(s), vitale partners Inventarisatielijst kwetsbaar, vitaal en milieu Overzicht van bedrijven en buisleidingen met gevaarlijke stoffen met problemen bij bepaalde waterdiepte, stroomsnelheden en na bepaalde tijdsduur
Inventarisatie bedrijven/ buisleidingen met gevaarlijke stoffen VR(s), gemeenten, provincie(s), RUD’s Inventarisatielijst kwetsbaar, vitaal en milieu Kaart bedrijven/ buisleidingen met gevaarlijke stoffen in effectgebied
Prioritering zeer kwetsbare objecten, vitale infrastructuur, vitale objecten, bedrijven/ buisleidingen met gevaarlijke stoffen Projectteam Prioriteringscriteria kwetsbaar, vitaal en milieu Lijst met te benaderen beheerders van zeer kwetsbare objecten, vitale infrastructuur, vitale objecten, bedrijven/ buisleidingen met gevaarlijke stoffen in effectgebied

Inventarisatielijst kwetsbaar, vitaal en milieu

In deze bijlage is een lijst opgenomen van zaken waaraan gedacht kan worden bij het uitvoeren van de gebiedsinventarisatie. De lijst is opgedeeld in drie hoofdonderdelen: kwetsbaar (personen, dieren en zeer kwetsbare objecten), vitaal (vitale infrastructuur en vitale objecten) en milieu (voor het milieu gevaarlijke bedrijven, opslagen en buisleidingen).

Kwetsbaar

Plaatsen waar personen verblijven

N.B. Het gaat er bij de inventarisatie van plaatsen waar personen verblijven niet om, om een inventarisatie op objectniveau uit te voeren, maar om aantallen personen in een bepaald gebied in beeld te brengen met het oog op de evacuatieopgave.

Plaatsen waar dieren verblijven

N.B. Het gaat er bij de inventarisatie van plaatsen waar dieren verblijven niet om een inventarisatie op objectniveau uit te voeren, maar om aantallen dieren in een bepaald gebied in beeld te brengen met het oog op de evacuatieopgave.

Zeer kwetsbare objecten

Tabel B3. Prioriteit van te beschermen erfgoed bij ernstige wateroverlast en overstromingen.
Prioriteit Werelderfgoed Gebouwd erfgoed Roerend erfgoed (collecties) Archeologie
Hoogste prioriteit Alle werelderfgoed  
Hoge prioriteit Rijksmonumenten* met een extra beschermde status ten tijde van conflictsituaties: aangeduid met het Internationaal Kenteken (blauwwitte schildje) Rijkscollecties
Nationaal Archief Koninklijke Bibliotheek 		Archeologische rijksmonumenten
Middel prioriteit Rijksmonumenten* Musea geregistreerd bij het Museumregister
Regionaal Historische Centra
Bibliotheken met bijzondere collecties (o.a. Universiteitsbibliotheken) 		Archeologische vindplaatsen en terreinen
Lage prioriteit Provinciale en gemeentelijke monumenten
Laagste prioriteit Beschermde stad - en dorpsgezichten
*Register wordt beheerd door de Rijksdienst voor het cultureel erfgoed

Meer informatie over erfgoed is te vinden op www.erfgoedmonitor.nl. De rijksmonumenten zijn te vinden op de website Veilig Erfgoed waar de Liwokaartlagen gecombineerd zijn met erfgoedlocaties.

Vitaal

N.B. Het gaat er bij de inventarisatie van vitale infrastructuur en vitale objecten om dié infrastructuur en objecten te inventariseren die bij uitval problemen veroorzaken in een groot gebied of bij zeer kwetsbare objecten. Over het algemeen gaat het dan over (objecten binnen) de hoofdinfrastructuur. Daarnaast gaat het om objecten binnen de infrastructuur waar zeer kwetsbare objecten, of voor de hulpverlening vitale objecten op zijn aangesloten.

Vitale infrastructuur/objecten

Voor hulpverlening vitale objecten

Milieu